نحوه ساخت ابزارآلات چاپ اچینگ (Etching) یا چاپ فلزی

خوب است بدانیم هر کدام از مواد و وسایل مورد نیاز ،اچینگ چگونه ساخته میشود و در شرایطی که آنها را در دسترس نداریم قادر باشیم بسازیم. ولی به هر حال برای شاگردانی که مراکز خرید آنها را در دسترس دارند ساختن ورنی و وسایل دیگر فقط اتلاف وقت است.

پیشنهاد می شود که ابتدا مطالعه شود: پیشنهاد مطالعه: معرفی کامل روش چاپ و تکثیر اچینگ (Etching) یا چاپ فلزی

دابر

دایره ای به قطر ۷/۵ سانتی متر از مقوا ببرید یک مشت پارچه خرده یا مقوا یا موی یال و دم اسب درون آن بریزید و پارچه کتانی بزرگی بردارید و دایره و محتوی آن را در آن قرار دهید و این مواد را در دایره دیگری از جنس چرم یا پوست بز کوهی بگذارید و محکم سر آن را بپیچید و با نخ ببندید به طوری که سطح دابر صاف باشد. شکل دابر باید شبیه به قارچ باشد.

تامپون

یک تکه از بهترین نمد را که ۱۲/۵ سانتی متر عرض دارد بردارید و به قطر ۵ سانتی متر ببرید با نخ آن را تا آنجا که ممکن است بعد از اینکه آن را پیچیدید محکم ببندید و اضافهها را با قیچی ببرید و قبل از استفاده همیشه مواظب باشید که خاشاک و گرد و غبار روی آن نباشد چرا که پلیت خراشیده میشود.

رنگ ساب و تخته ساب

یک سنگ لیتوگرافی قدیمی وسیله خوبی است ولی در صورت نبودن آن از یک قطعه ضخیم شیشه زبر و خشن هم میتوانید استفاده کنید رنگ ساب را میتوان خرید یا اینکه سفارش ساخت آن را به یک سنگ تراش محلی داد.

پلیت داغ

این وسیله را میتوان به آسانی از پایه های جوشکاری به بلندی ۱۰ سانتی متر ساخت یک صفحه نیمه فولادی با ضخامت بیش از ۷ میلی متر بردارید و با یک شعله اجاق گاز گرم کنید از قسمت بالایی اجاق استفاده کنید تمام حلقه ها را با ورقه ای از فولاد نرم که ضخامت آن بیشتر از ۷ میلی متر نباشد بپوشانید پلیت را با شعله های روشن با کمترین درجه حرارت و به طور یکنواخت گرم کنید. پلیت داغ را میتوانید از فروشنده ملزومات بخرید ولی قیمت بالایی دارد و شاید ساده تر آن باشد که از یک جوشکار محلی بخواهید برایتان بسازد.

 

دستگاه پرس

ارزان ترین ،پرس تبدیل یک ماشین مهره کشی فلزی غير قابل استفاده است اما این وسیله قادر نیست فشار زیادی را ایجاد کند. همین طور میزهای کوچک پرس نسبتاً ارزانند و همان عیب را دارند هر دو نوع برای گرفتن نمونه های آزمایشی و مطالعه پیشرفت کار مناسب هستند رقابت نسبتاً زیادی برای خرید پرس های دست دوم که گاهگاهی در دسترس هستند و ارزش خوبی دارند وجود دارد.

قلم های اچینگ

یک سمت سوزن فولادی و خم ناپذیر را داغ کنید و در یک دسته چوبی فشار دهید. مثلاً در دسته چوبی یک قلم موی نقاشی محل اتصال را که ۷ میلی متر از سر آزاد سوزن بالاتر است با لاک بپوشانید سوزنهای یک گرامافون قدیمی هم مناسب این کار است.

تیز کردن سوزنها

برای میله های مخروطی ضخیم یا سوزن های درای پوینت قسمت پهن را روی سنگ آسیاب بگذارید و در تمام جهات به طور یکنواخت بسابید. عمل تیز کردن را روی سنگ چاقو تیزکنی کامل کنید. عمل تیز کردن روی این سنگ با مقداری روغن انجام می شود.

سوزن باریک

فقط یک سر آن باید روی سنگ تیز شود برای سوزنهای اچینگ یک سر گرد و صاف مورد نیاز .است برای تیز کردن آن باید در هر حرکت چرخش روی سنگ را زیاد کنید در حالی که سوزن کم کم از سنگ فاصله بگیرد.

پیشنهاد مطالعه: آموزش حکاکی پلیت با اسید در چاپ اچینگ (Etching)

 

قلم تراش

هر کدام از سه سطح آن را روی سنگ چاقو تیز کنی با مقداری روغن بشتابید لبه های بین سطوح باید کاملاً تیز شوند.

قلم حکاکی

همه اطراف آن را بسابید در حالیکه با یک دست آن را روی سنگ میکشید با دست دیگر از پایین به آن فشار بیاورید. وقتی وسایل به طور صحیح تیز شوند هیچ درخشش یا انعکاسی نباید بین لبه هایش دیده شود. قلم حکاکی را هم در حرکت مدوری که روی سنگ انجام میدهید تیز کنید. مچ و آرنج باید محکم باشند و تمام حرکت باید از بدن باشد.

زنگ زدگی

تمام سوزنها را از زنگ زدگی و کثیفی حفظ کنید این کار را با سنباده پارچه ای انجام دهید

زمینه یا ورنی

ورنى جامدی که در چاپ اچینگ و انواع حکاکی استفاده میشود ساخته آنتونی گروس و با این فرمول است:

مواد لازم: ۲ قسمت ،پارافین ۲ قسمت قیر ۱ قسمت كلوفن

طرز تهیه کلوفن را ذوب کنید و روی حرارت ملایم با قیر و پارافین مخلوط کرده هم بزنید و این کار را یک ربع ساعت ادامه بدهید تا مخلوطی شبیه خامه به دست آید. پس از سرد شدن آن را به صورت گلوله های کوچک در آورید. کلوفن خاصیت چسبندگی قیر خاصیت تردی و شکنندگی و موم خاصیت نرم بودن دارد.

ورنی مایع

طرز تهیه ورنی جامد را گرم کنید تا ذوب شود سپس از روی حرارت برداشته و با تربانتین رقیق کنید بعد از اینکه خنک شد آن را در شیشه دردار ،ریخته درش را محکم ببندید.

ورنی نرم

ورنى جامد را گرم کنید و به همان میزان گریس ماشین اضافه کنید این مواد را خوب با هم مخلوط کنید سپس یک تکه پارچه مشمع را داخل ظرف پر از آب سرد قرار دهید و مخلوط فوق را به صورت جریان دائمی و یکنواخت بر روی پارچه سرازیر کنید تا روی پارچه خیس خورده بریزد و خودش را بگیرد.

ورنى مرحلة توقف

مواد لازم: تربانتین ۱ قسمت کلوفن ، قسمت قیر کلوفن را ذوب کرده و آهسته آهسته با قیر مخلوط کنید و آن را یک ربع ساعت حرارت دهید سپس صبر کنید تا سرد شود و با مقداری تربانتين رقيق کنید و در شیشه دردار بریزید این نوع ورنی را بهتر است است پس از سه یا چهار هفته مورد مصرف قرار دهید. اگر ورنی خیلی شکننده است به آن پارافين اضافه کنید در این صورت فرمول زیر به کار می آید: ۱ قسمت وانكس (موم)، 1 قسمت موفن، ۳ قسمت قیر، این مخلوط، حلال در تربانتین است.

 

حلال ها

ورنیهایی که میخرید در متیل الکل حل نمیشوند و حلال در تربانتین هستند بهتر است که تربانتین را روی پلیت جاری کنید تا سطح چسبناک روی آن ایجاد شود.

موم پارافین

پارافین گامبیا چیزی شبیه موم میباشد انواع پارافینهای تجارتی از نفت تهیه میشوند قیر شامی از قیرهای تجارتی سخت تر است و باید در ساخت ورنی و وارنیش مرحله پایانی به کار برود. قیر تجارتی برای وارنیش مرحله آخر و پرداخت پلیت مناسب است.

پیشنهاد مطالعه: تاریخچه چاپ در عصر قاجار و پهلوی

ورنی مایع برای آکواتینت

این نوع ورنی شامل رزین حل شده در الکل می باشد و میتوانید آن را خریداری کنید. محلول را روی پلیت بریزید و صبر کنید تا خشک شود، الکل تبخیر میشود و آنچه به جا میماند رزین است که به پلیت چسبیده است. وقتی اضافه محلول را به شیشه بر میگردانید مواظب باشید ناخالصی و مواد خارجی در آن نباشد.

 

چگونگی ساختمان و ترتیب لوازم در یک کارگاه چاپ اچینگ

لازم نیست که تمام مراحل کار در یک اتاق واحد انجام شود بلکه باید اسباب و مواد مربوط به هر مرحله از کار در قسمتی معین قرار گیرند.

اتاق اسید

این اتاق نیاز به یک تهویه خوب و مناسب دارد آب جاری و وان آب باید نزدیک حمام اسید باشد در صورت امکان طشتهای پلاستیکی پر از آب هم در این اتاق مهیا کنید.

اتاق چاپ

هیتر را در ارتفاع مناسب بگذارید و سنگ آسیاب را برای آماده و مخلوط کردن مرکب چاپ نزدیک آن قرار بدهید. دستگاه پرس را در فاصله دورتر از این دو بگذارید، ضمناً دسته کاغذها را در دسترس قرار دهید. در صورتی که این نکات را رعایت کنید در مرحله چاپ به مقدار زیادی راحت خواهید بود و در وقت صرفه جویی خواهد شد.

اگر جعبه آکواتینت هم در همان اتاق است مواظب باشید غبار رزین روی وسایل و مواد کار نریزد.

 

پیشنهاد مطالعه: تولید و فروش جعبه و باکس سرویس طلا و جواهرات تهران

 

مجموعه خدمات تخصصی چاپ و بسته بندی حمزه

منبع: کتاب "هنر چاپ دستی، تکنیک های اچینگ" اثر پیتر کوکر ترجمه: عذرا حاجی زاده و مریم سجادی