آموزش حکاکی پلیت با اسید در چاپ اچینگ (Etching)

مواد لازم اسیدها سینی های اسید پیمانه قیف محلول آمونیاک، آب بطری ها دقت نموده وقتی با اسید شروع به کار می کنید، موی بلند خود را جمع نمایید همین طور سرآستین ها را باید محفوظ کنید. همیشه ابتدا اسید را به آب اضافه کنید. هر اسیدی به روش خاص خود فلز را می خورد.

اسیدها در حکاکی پلیت در چاپ اچینگ

فعالیت اسید نیتریک روی مس گاز ایجاد میکند که این گاز به شکل حباب خارج می شود. حباب ها نشانه خورده شدن فلز می باشند و باید آنها را با پر غاز به ملایمت از روی پلیت کنار بزنید.

اگر حباب ها روی پلیت باقی بماند مانع از منظم خورده شدن پلیت به وسیله اسید میشود و یک سطح کم عمق ایجاد می کند همچنین لبه خطوط زبر و ناهموار می شود.

پیشنهاد مطالعه: نحوه ساخت ابزارآلات چاپ اچینگ (Etching) یا چاپ فلزی

عمل غلغل کردن اسید مقداری از ورنی اطراف خط را بر می دارد به قدری که یک خط کاملاً خورده شده پهن و عمیق ایجاد می کند وقتی اسید نیتریک بکار میبرید بعضی از خطوط سریعتر خورده میشوند این تنوع موضوعی است که بستگی به میزان وسعت فلز بدون عایق دارد هر چه سطح فلز بیشتری بدون ورنی باشد باعث سرعت انفعالات می.شود اسیدهای گرم نیز فلز را میخورند و هر چه اسید گرم تر باشد. فلز سریع تر خورده می شود.

 افزایش درجه حرارت بیشتر از ۱۰ سرعت خورده شدن را تقریباً دو برابر میکند در این هنگام ضروری است که با دقت مراقب فعالیت اسید باشید. برای یک محلول اسید با قدرت ،معمولی به یک قسمت اسید سه قسمت آب اضافه کنید برای به دست آوردن محلول قوی تر به یک قسمت اسید دو قسمت آب اضافه کنید.

 ذرات مس به همراه حباب هایی که در حال متصاعد شدن هستند به بیرون پرتاب خواهند شد. برای از بین بردن تیزی اسید قبل از قرار دادن پلیت داخل اسید یک قطعه مس یا براده ای از مس را به اسید اضافه کنید و به اندازه ای در اسید باقی بماند که رنگ آن آبی روشن شود.

محلول اسید می تواند تا زمانی که خاصیت خود را از دست نداده مورد استفاده باشد یعنی زمانی که رنگ آن آبی تیره شود و طرح نیم خورده باقی بماند. اسید مصرف شده را دور بریزید و فقط نصف استکان از این اسید را نگهدارید که به محلول جديد اضافه کرده تا تیزی اسید جدید را از بین ببرد.

پیشنهاد مطالعه: معرفی کامل روش چاپ و تکثیر اچینگ (Etching) یا چاپ فلزی + تصاویر و توضیح کامل

اسید نیتریک و روی

همان طور که فلز روی از مس نرم تر است محلول نیز باید ضعیف تر باشد.

اسید نیتریک بدون توجه بر ضخامت خطوط، فلز روی را بطور یکنواخت خواهد خورد یک مطول ملایم به وسیله یک قسمت اسید نیتریک و ده قسمت آب فراهم میشود؛ با این وجود این آزمایش را با مس انجام ندهید.

اسید هلندی

اسيد هلندی محلولی است از جوهر نمک مرات پتاسیم و آب این اسید معمولاً برای مس استفاده می شود و گاز هم ایجاد نمی کند و همین طور اسیدی است که به آهستگی و به طور یکنواخت همه سطح را در بر می گیرد.

بخصوص برای خورده شدن فضای زیاد و خطوط نازکی که ممکن است به وسیله اسید نیتریک نا دیده گرفته شود استفاده می شود همچنین محلول خوبی است برای خورده شدن خطوط هاشور (جلیپا) زیرا بر خلاف اسید نیتریک به لبه ها آسیب نمی رساند.

 از آنجا که این اسید حباب تولید نمی کند فعالیتش به نظر نمی آید باید نتیجه آن را با دقت ویژه ای بررسی مرد خطوطی که خورده شده باشند تیره خواهند بود بسیار فکر جالبی است که پلیتی را که دارای خطوط مفرد و سطوح کاملاً هاشوری می باشد برای مدت کوتاهی در اسید هلندی قرار بدهید تا همه خطوط باز شوند سپس آن را به اسید نیتریک انتقال دهید.

خطوط هاشوری معمولاً باید با یک اسید ملایم باز شود. اسید هلندى خطى نسبتاً صاف و باریک که عمق آن نسبت به عرض آن بیشتر است ایجاد می کند زیرا بر خلاف اسید نیتریک ورنی با عمل غلغل کردن خرد نمی شود.

یک محلول بسيار ضعيف خصوصاً در هوای سرد به وسیله مخلوط کردن ده قسمت جوهر نمک و دو قسمت مکرات پتاسیم و هشتاد و هشت قسمت آب تولید می شود. یک اسید سریع تر با بیست قسمت جوهر نمک و چهار قسمت نظرات پتاسیم و هفتاد و شش قسمت آب تهیه می شود.

محلول دوم خطوط باریک را در یک ربع ساعت خطوط متوسط را در نیم ساعت و خطوط قوی را در یک تا دو ساعت می خورد. برای مخلوط کردن محلول، کلرات پتاسیم را در ظرفی از آب گرم حل کنید.

جوهر نمک را به بقیه آب اضافه نمایید و محلول کلرات پتاسیم را به داخل آن بریزید و خوب به هم بزنید در طی پنج دقیقه اول مخلوط کردن بخار متصاعد خواهد شد اما به سرعت پراکنده می شود دقت کنید که آن را استنشاق نکنید

ریختن اسید بطری را محکم نگهدارید و مانع از پاشیدن اسید شوید.

 

بطری های اسید

اسیدها و محلول ها باید در بطری های شیشه ای محکم که سر بطری های خوبی دارد نگهداری شود. آنها را باید به وضوح نشانه گذاری کرد و یک محلول ساخته شده برای یک فلز هرگز نباید به داخل بطری محلول دیگری ریخته شود. اگر تردیدی وجود دارد که آیا محلول بطری اسید نیتریک است یا جوهر نمک، تکه ای مس به عنوان آزمایش به داخل محلول فرو ببرید اگر مس قهوه ای شد محلول جوهر نمک است و اگر حباب متصاعد شد اسید نیتریک می باشد. نمونه را برای حمام مس نگهدارید یا آن را دور بیندازید.

سینی های اسید

سینی که برای حمام اچینگ استفاده می شود، سینی عکاسی با جنس پلاستیک خوب می باشد این سینی ها سبک و قابل دسترس و در اندازه های متفاوت وجود دارند. شما نیز می توانید یک حمام اچینگ فوری بسازید. بدین ترتیب که دیواردهایی از موم عسل یا پلاستیک روی یک صفحه شیشه ای ضخیم یا حتی روی خود صفحه پلیت ایجاد کنید.

از آنجا که دیواره های مومی قابل نفوذ اسید هستند بهتر است که از پلاستیک استفاده کنید بخصوص هنگامی که میخواهید سحلوح کوچک بطور جداگانه در اسید باشند و خورده شوند. محاسبه نسبت اسید به آب به وسیله پر کردن سینی میزان آب مورد نیاز را محاسبه کنید به طوری که پلیت را بپوشاند.

پلیت را برداشته و آب را با قیف به درون بطری بزرگی بریزید. نسبت مورد نیازی از اسید را به آب اضافه کنید. به خاطر داشته باشید که همیشه اسید را به آب اضافه کنید. اگر آب به اسید اضافه شود گرمای تولید شده سبب ترک برداشتن بطری خواهد شد.

مقداری گرما هنگام مخلوط شدن محلول های اسید ایجاد میشود بنابراین تا هنگامی که مخلوط کاملاً سرد نشده است نباید در پوش بطری را گذاشت. در این مرحله بهتر است ورنی لبه ها و پشت پلیت را کنترل کنیم.

اسید استیک

قبل از اینکه پلیت در اسید گذاشته شود فرآیند گرمازایی اسید استیک که پنج دقیقه به طول می انجامد هر اثری از روغن را از محلول خواهد زدود. راه دیگر این است که پلیت را به مدت ۲۵ دقیقه در سرکه قرار دهیم.

قرار دادن پلیت ها در حمام اسید و بیرون آوردن سعی کنید از پاشیدن اسید وقتی که پلیت را درون آن قرار می دهید جلوگیری شود. یکی از قسمت های انتهایی پلیت را در حمام اسید قرار دهید انتهای دیگر را به آرامی پایین آورید. هنگامی که پلیت را از حمام اسید بیرون کشیدید آن را با آب جاری شسته و خشک نمایید.

قبل از پایان کار پلیت را باید خشک کرد زیرا سطح مرطوب، ورنی را به خود نگه نمیدارد. نکته مهم در این است که به خاطر داشته باشید خطوط عريض باید عمیق باشند به نحوی که سیاه چاپ شود با یک سوزن میتوان عمق خطوط را آزمایش کرد اگر هنوز مطمئن نشده اید پلیت را از اسید برداشته و بشویید، خشک کنید و به یکی از خطوط در جهت نور نگاه کنید.

پیشنهاد مطالعه: برجسته سازی کاغذ با استفاده از روش چاپ اچینگ (اسیدی)

 

 

حبابها بر روی پلیت مسی که در محلول اسید نیتریک است تشکیل میشوند و در قسمتهایی از پلیت که بدون حفاظ است ظاهر می شوند.

 

به وسیله الکل سفید و تکه ای پارچه بخش کوچکی از ورنی میتواند از لبه های خطوط برداشته شود اگر ورنی اثراتی از ترک برداشتن را نشان میدهد پلیت را فوراً از اسید خارج کنید.

درجه بندی میزان خورده شدن

درجه بندی مقدار خورده شدن فلز به این صورت است آن قسمت از پلیت را که لازم است تیره تر چاپ شود در اسید گذاشته و سمت دیگر را بیرون نگهدارید. در طی انجام این کار پلیت را تکان دهید تا حباب های اسیدی روی آن ایجاد نشود این نتیجه را می توانید از روش دیگری هم به دست آورید پلیت را با یک ورق از کاغذ خشک کن بپوشانید و اسید را روی آن قسمت هایی که لازم است تیره تر چاپ شود بچکانید هر قدر که اسید بیشتری از بین کاغذ خشک کن به پلیت بریزد، مدت زمان خورده شدن فلز کوتاه تر می شود و رنگمایه های روشن تری ایجاد خواهد شد.

عایق بزاقی

سطوح بسیار کوچک را میتوانید با سدی از بزاق دهان بپوشانید و سپس آنها را برای خورده شدن در اسید بگذارید اسید می تواند بوسیله کاغذ خشک کن کنترل شود.

مطلب مفید دیگر: مشاور کنکور

حلال وارنیش ها و عایق ها

هنگامی که خورده شدن کامل می شود تمام ورنی و عایق را به وسیله الکل سفید و نفت پاک کنید عایق ها در پارافین یا الکل سفيد حل میشوند ولی لاک و وارنیشهای رزین در الکل سفید حل میشوند. بنابراین میتوان با یک تکه پارچه خیس خورده در الکل سفید زمینه را از ورنی پاک کرد.

قبل از اینکه ورنی جدید خوابانده شود باید پلیت را با مل پاک کرد وجود یک لیوان یا قیف پلاستیکی ضروری است تا محلولها را به شیشه های مخصوص آنها برگرداند. اسید را به داخل بطری برگردانید.

پیشنهاد مطالعه: گسترس و تأثیر صنعت چاپ در ایران

بطری های شیشه ای سنگین برای اسید قوی

احتیاط! از آنجا که حمام اسید نیتریک گازهای سمی تولید می کند وجود دستگاه تهویه در اتاق لازم است یک حمام قوی اسید نیتریک با مس گازهای خطرناکی ایجاد خواهد کرد بهتر است که مدت زیادی روی حمام اسیدی مکث نکنید. اگر تنفس گازها باعث تهوع یا خونریزی بینی شود مقدار کمی بی کربنات سود مصرف کنید.

کاملاً بی خطر است که دستها در محلولهای رقیق قرار بگیرد اما آنها را باید فوراً پس از انجام کار با آب جاری بشویید. آمونیاک اثر گذاری اسید را روی پوست یا لباس ها خنثی می کند.

 

مجموعه خدمات تخصصی چاپ و بسته بندی های لوکس حمزه

منبع: کتاب "هنر چاپ دستی، تکنیک های اچینگ" اثر پیتر کوکر، ترجمه از عذرا حاج نصیری و مریم سجادی